Rezime liv la

Sa liv la inn ekrir pu nu sey defer enn stereotip : etimolozi bann mo kreol.

Loter pe demontre ki sa konsep etimolozi, li inposib pu nu plak li kumsa mem lor bann lang kreol. Liv la, li sey devwal bann fos nide, bann ilizyon ki pe kasyet deryer enn konsepsyon lengwistik ki pa pran okenn kont konteks sosyal e etidye sak mo, sakenn dan so kote.

Liv la fer enn paralel ek tu seki’nn fer dan bann ane swasantdis lor analiz gramatikal ek orizinalite langaz kreol dan domenn sentaksik. Li pe pran akt ek li met lanfaz lor tu bann letid bann enflyans afriken ek endyen. Loter, li sey montre ki mem travay ti neseser an matyer leksik, vokabiler, pu defer bann fos evidans.

Okontrer bann travay ki finn ena zisk’aster, loter met lanfaz lor oralite ki spesifik a langaz kreol so lorizinn, li pe repran enn lot konsep ki enn lengwis franse inn kre kenz an desela, se konsep “paronymie”, setadir bann mo dan de lang diferan, ki resanble, me ki evidaman, pa le dir parey, kumsi dire enn azar lengwistik.

Deryer sa evidans enn lorizinn franse, se enn lot lorizinn ki pe paret, kasyet kasyet, enn lot lasurs, lezot etimolozi ki, zisk’aster, pa ti pe truve mem. Ofe, se lezot lang ki pe paret an transparans e sa pe montre nu tu bann kote etnosantrik ki bann analiz avan la ti pe ena, letan zot tuzur met lanfaz lor enn lorizinn dan Lorop.

Liv la, li pe remont a lorizinn bann lang kreol, li pe rod devwal bann fantasm, bann nide bet ki, zisk’aster, pe kontiny trone lor sa size la.

Tu sa bann teori la, zot dekonekte ek enn refleksyon istorik, alinvers, sa liv la, li sey reabilit tu bann partisipan dan prosesis kreasyon sa lang la, tu bann ki finn ekskli dan listwar zot prop langaz, liv la pe replonz nu dan konteks lorizinn sa bann lang la, setadir, lesklavaz.

Liv la pe pruv tu bann kalite langaz kreol, so randman lengwistik, so kalite ekonomik, pu eksprim tu bann kalite ki u truv dan lezot langaz. Si nu konsider langaz kreol dan letan e dan listwar, anplas nu ramenn li tultan a enn anset tu langaz avek bann konsiderasyon rasis, nu kapav okontrer, konsider li kuma enn lavenir langaz imin, enn lavenir ki finn ariv pli vit, zis akoz enn sirkonstans istorik presi.

Teks sa liv la li bileng net, dan enn sertenn manyer, li enn ese refleksyon lor so prop langaz, lang kreol. Ziska sa liv la, plipar dimunn ti ena tandans pu eksprim zot analiz dan enn lot langaz e par la, ofe zot ti pe ranfors mepri pu sa lang la parski zot ti pe pruv so inposibilite, so inkapasite pu eksprim sa bann nide. Sa liv la pa kumsa.